Concertgebouw
Emmastraat 10
4381 BE Vlissingen
Het pand waar tussen 1898 en 1901 'Het Vereenigingsgebouw' is gehuisvest dateert uit 1625. Het kapitale herenhuis wordt in maart 1896 voor fl. 12.211,- gekocht door Cornelis Jacobus Rekkers, een winkelier/slijter uit Middelburg. Op dat moment is het in gebruik bij de Sociëteit Unitas. In 1898 wordt het gebouw uitgebreid met een nieuwe concert- en toneelzaal. Eind augustus vindt de officiële opening plaats. Behalve schouwburg is Het Vereenigingsgebouw ook de ontmoetingsplaats voor De Werkliedenvereeniging De Schelde. Zij hebben in mei 1898 een vergunning voor verkoop van sterke drank in 't klein aangevraagd. Op zondag 16 oktober vindt in de schouwburgzaal de eerste voorstelling plaats, dit is het begin van wat later Het Concertgebouw zal worden. Rommelkade K 40 wordt na in 1906 omgenummerd in Emmastraat 10.
Geschiedenis
| 1898
|
G. ter Meer George ter Meer is van 1898 tot 1901 exploitant van wat dan nog Het Vereenigingsgebouw heet. Langzamerhand krijgt de concert- en toneelzaal de naam Concertgebouw. In 1901 vertrekt hij naar Het Wiener Café, waar hij in 1902 failliet gaat. |
| 1901
|
Maatschappij tot Exploitatie van Onroerende Goederen In april 1901 verzoekt de Maatschappij tot Exploitatie van Onroerende Goederen de vergunning van Rommelkade 40 te mogen voortzetten. Mogelijk heeft de Mij. de exploitatie tijdelijk overgenomen na het vertrek van Ter Meer. |
| 1905
|
Antoine Hoornaert en Anna Hoornaert-Beijé Antoine Hoornaert maakt via een advertentie bekend dat hij per 1 januari 1905 de nieuwe exploitant wordt. Hoornaert, van huis uit artiest, vertrekt in 1907 naar Antwerpen waar hij directeur wordt van Het Vlaamsche Tooneelgezelschap. |
| 1906
|
W. Stofkoper Per 1 november 1906 wordt Willem Stofkoper aangesteld als exploitant. Stofkoper exploiteert ook De Oude Vriendschap op de Groote Markt, dat ook een schouwburgfunctie heeft. Om te voorkomen dat er in twee zalen tegelijk voorstellingen plaatsvinden, krijgt Stofkoper de leiding over het Concertgebouw. Stofkoper overlijdt op 31 oktober 1907, enkele maanden na het tragisch ongeluk van zijn zoon (zie bij 'Verhalen'). |
| 1907
|
G.G. Burgers Burgers exploiteert het Concertgebouw tot 1920. Hij wordt opgevolgd door F. Ots. |
| 1920
|
F. Ots en A. Ots Vanaf 1920 is F. (Franz) Ots de exploitant. In 1935 wordt hij samen met zijn broer A. (Alphonsius) Ots ook eigenaar van het gebouw, wat tot dan toe werd gehuurd van de 'Mij. tot Exploitatie Onroerende Goederen', waar Franz bedrijfsleider is. Onder het beheer van de gebroeders Ots wordt het Concertgebouw gerestaureerd en gemoderniseerd. Alphonsius Ots overlijdt op 51-jarige leeftijd in augustus 1947, een jaar later trekt Franz Ots zich terug uit de directie. Hij wordt opgevolgd door H.A. Ots (van Café-Restaurant Sonnevanck in Middelburg en zoon van Franz) en J.A. Ots (de zoon van Alphonsius Ots). Franz Ots overlijdt in februari 1964. |
| 1948
|
H.A. Ots en J.A. Ots De volgende generatie Ots zet de zaak in 1948 voort. Jan (J.A.) en Herman (H.A.) Ots beheren het Concertgebouw tot eind 1960 en verkopen het dan aan de Heineken Brouwerij, waarna Jan Loon de nieuwe exploitant wordt. |
| 1961
|
Jan Loon Begin 1961 komt Jan Loon als beheerder, beter bekend als 'Ome Jan' en tot dan toe eigenaar van Chez Gonny op de Nieuwendijk. Op 7 januari heropent het echtpaar Loon-v.d. Vegt het Concertgebouw. Naast het organiseren van voorstellingen, uitvoeringen en dansavonden, is 'Ome Jan' ook veilingmeester bij de maandelijkse veilingen. In 1967 gaat Loon zijn werkzaamheden beperken tot de veilingen en draagt hij de culturele festiviteiten over aan André Prins. In november 1967 wordt afscheid genomen van 'Ome Jan'. Het afscheidsfeestje wordt door de band "The New Formations" en zo'n 600 à 700 jongeren meegevierd. Later volgt nog een afscheidsavond voor verenigingen en de gemeente. |
| 1967
|
André Prins Op 1 november 1967 neemt André Prins (van La Cave) het Concertgebouw over. Prins heeft, na Dave Berry in La Cave, diverse artiesten naar het Concertgebouw gehaald, met als hoogtepunt Pink Floyd in februari 1968. Hij runt de zaal nog drie jaar, in 1970 sluit Het Concertgebouw en wordt er een meubelzaal in gevestigd. Kort daarna neemt de Pinkstergemeente zijn intrek in het gebouw. In 1993 wordt het Concertgebouw als het "Arsenaal Theater" nieuw leven ingeblazen. |
Foto's
Meer afbeeldingen zijn te vinden op Concertgebouw/foto's
Exploitant Hoornaert 30-12-1904
Concertgebouw Rommelkade ca. 1908
Achterkant ansichtkaart
Jan (l) en Herman (r) Ots 1948
Interieur Concertgebouw 1949
De foyer in 1966
Verhalen
Byoscope
Tijdens de kermisdagen van 1901 wordt in het Concertgebouw een 'Byoscope' vertoond. Gezien het groot aantal personen dat daaraan verbonden is, belooft het heel wat te worden. Onder andere wordt de in- en uittocht van de Afrikaanse president Kruger in Rotterdam ter bezichtiging gesteld.
Sterfgeval
In mei 1907 vindt een dodelijk ongeluk plaats. Barend Stofkoper, de 20-jarige bewoner van het Concertgebouw en zoon van de exploitant, staat op een trapladder om gordijnen op te hangen of af te halen. Als de ladder uitschiet valt hij voorover op een hoop stoelen die waren opgestapeld met de poten naar boven. In het ziekenhuis is hij aan zijn verwondingen overleden.
Franse Cognac
"De fles Franse cognac van 'Ome Jan' uit het Concertgebouw in Vlissingen is niet in gevaar gekomen....Ome Jan (zoals bijna iedere Vlissinger de heer Jan Loon noemt) had die fles aan het Vlissingse bestuur ter consumering aangeboden als Vlissingen van Middelburg zou winnen. VCV-bestuurslid Ko van de Rafelaar zei tijdens de rust nog met een pokerface: 'Nou zet ém maar vast klaar..', hoewel op dat moment Middelburg al met 2-1 voor stond. Afijn, u weet de afloop: de cijfers 7-2 betekenen een nog hogere leeftijd voor de cognac van Ome Jan. Een zakelijk succes is het nu ook weer niet voor de heer Loon, want na gisteren zullen de Vlissingers het wel uit hun hoofd laten het Concertgebouw vast te bestellen, zoals dat vroeger weleens gebeurde..."
Wiener Prater
Herinneringen van André van Schaik:
"Het Concertgebouw van Ome Jan was vroeger tijdelijk omgetoverd in een 'Wiener Prater'. Ik speelde daar alt saxofoon in het Dixielandorkest 'The Lazy River Six'. We speelden Weense walsen, polka's en mazurka's. Het betaalde meer dan gebruikelijk, op voorwaarde dat we zijn muziek zouden spelen. Het was heel spannend. Het talrijke publiek zat niet aan tafels, maar aan biervaten die op z'n kant stonden. Er zat een kraan aan met een teller waar je je glas onder kon houden. Rode wijn was ook voorhanden.
Het orkestje stond onder leiding van Ed de Poorter die was gekleed in rok met hoge hoed. Tijdens het aankondigen sprak hij voortdurend over 'hooggeëerd publiek', hetgeen gebruikelijk was in die tijd.
Klokslag twaalf werd een enorme klap gegeven op een gong waarna ome Jan het podium werd op gehesen. Eén van de aanwezige dames, die voor het podium dromden, werd verzocht om met kapelmeester Ed een poestadansje op te voeren. Meestal was dat een wat oudere dame met een peervormig lichaam. Voor Ed was dat geen belemmering. Hij danste er lustig op los. Wij speelden de klarinettenpolka en gingen door tot aan het ochtendgloren."
Ome Jan
Uit De Stem 24-6-1966:
Daarentegen verzamelt hij nu iedere avond een honderd à tweehonderd teenagers rondom zich. "En tijdens het weekend zijn dat er zeker tweemaal zoveel. Want op de vrijdag-, zaterdag- en zondagavonden hebben we dit zomerseizoen een muziekprogramma waarin vele bekende artiesten optreden. Noem ze maar op. Willy en Willeke Alberti, Trea Dobbs, Ronnie Tober, De Maskers....en door de week spelen er verder allerlei plaatselijke bands".
"Nee, een stoelendans of polonaise is er tegenwoordig niet meer bij. Allemaal beat. Kattengemiauw. Een hele avond gezwabber met armen en benen. Maar we moeten het, als ouderen, kunnen opbrengen ons een beetje in de gedachtenwereld van de jongeren te verplaatsen. Maar de meeste ouderen willen er niet aan".
Ze zullen zich dan ook zeker niet op zo'n wild beatfeest laten zien. De jongere generatie heeft dan ook de overhand in cafés en dancings. Daar voelen de ouderen zich niet thuis. Het gevolg is dat ze liever bij de TV blijven zitten in plaats van uit te gaan. Want er is in heel Vlissingen niets te vinden waar zij terecht kunnen. Speciaal voor hen heb ik een zijzaal ingericht: De Boerderij. Ook het programma dat daar wordt gebracht is op de bezoekers afgestemd".
Behalve voor de Vlissingers zelf doet de heer Loon zoveel mogelijk zijn best het ook de toeristen naar de zin te maken. "Er is een actiecomité Vlissingen opgericht, waar ik ook lid van ben. Met het programma dat we opzetten, gaan we er echt van uit de toeristen iets te kunnen brengen. Vooral de Walcherse toeristen, want Walcheren zal een groot toeristencentrum worden". Maar evengoed komen de klantjes van Ome Jan ook uit Zeeuws-Vlaanderen en van de Bevelanden.
Wat er dan allemaal staat te gebeuren in de Scheldestad? "Openluchtbals, muziekuitvoeringen, boksen op het strand, ringrijderijen, dat organiseert allemaal het actiecomité. Vrijdag starten we de reeks evenementen met een bierfeest, hier in het Concertgebouw. Met een Tirolerband voor de pa's en de ma's en Ronnie Tober voor de jeugd. De jeugd van 18 jaar welteverstaan. Hoewel Jan Loon liever zag dat die grens op 16 jaar werd gezet. Maar wet is wet. Een wet die bepaalt dat 16-jarigen wel in het café mogen maar niet in een dancing.
Veel tijd om hier over na te denken heeft Ome Jan niet. Hij moet organiseren, van 's morgens vroeg tot 's avonds laat. "Tot 5 september, dan ga ik met vakantie". Maar dan volgt het winterseizoen weer. Voor Ome Jan een winter met herrie en lawaai, drommen teenagers en zwabberende armen.
Mode-Beat
Uit de Stem d.d. 15-4-1966:
Modebeat een sof geworden
De mode-beat in Vlissingen is een sof geworden. Zo groot als de tienermeute dinsdagavond in Axel was, zo mager was de bezetting in het Concertgebouw.
De organisator van de ‘snorrende modeshow’, Frank Roy, geeft de eigenaar van het etablissement de schuld. “Hij heeft twee beatgroepen geweigerd. Omdat ze lang haar hebben, nota bene. Als hij me nou van te voren zegt dat hij dit van plan is, kan ik nog wat regelen. Ik hoorde het nu ’s middags voor de voorstelling van een beatgroep”.
De beatgroepen “The Night Revellers” en “Flarth” zijn volgens de heer Roy onmiddellijk in hun aanhang gaan rondbazuinen dat ze de show moesten negeren. “Nou ziet u het. Als er honderd mensen in de zaal zitten mogen we in onze handen klappen. Ik begrijp dat weigeren trouwens niet. Hij verkoopt er toch ook zijn consumpties door?
Ik weet wel ongeveer waardoor het komt. Die groepjes hebben eerst in het Concertgebouw gespeeld. Elke avond volle zalen. Ze moesten fl. 150,- zaalhuur betalen. Toen ze in een andere gelegenheid maar fl. 25,- hoefden te betalen, zijn ze daarheen gegaan. De baas van die andere zaak redeneerde natuurlijk vanuit zijn consumptiehoek. Vind je het dan gek dat die jongens daarheen zijn gegaan? Bovendien ging hun aanhang mee”.
Even heeft het er naar uit gezien dat in Vlissingen geen enkele groep zou meedoen aan de talentenjacht die bij de modeshow hoort. Gelukkig voor de organisators en de jeugdige, vooral vrouwelijke, bezoekers hebben de groepen de hand over het hart gestreken en kwamen, net als de zangeres Anja de Rijke, om het geheel luidruchtig gestalte te geven.
Uit de Stem d.d. 19-12-1966:
Modeshow om op te vallen
Een minijurkje van melkflesdoppen. Jurkjes van wasknijpers, van touw, van bierviltjes. Een plastic trouwjapon met forse gaten er in. Een zilveren trouwjapon van aluminiumfolie met dito pet. Dat zijn zo enkele van de modelletjes uit de volkomen extravagante modeshow, die de 24-jarige etaleur W. Vermaas uit Vlissingen zaterdagavond in het Concertgebouw heeft georganiseerd. Hij geeft grif toe dat het hem er alleen maar om te doen is geweest om op te vallen, wat naam te maken. Over een tijdje wil hij nog eens een ‘gewone’ show geven met modelletjes waar hij werkelijk helemaal achter staat.
Daar zal dan wat beat en mini tussen zitten (‘uiteindelijk moet je eerst het jonge volk bereiken’) maar dan zal toch vooral blijken dat zijn grote liefde ‘lang’ is. “Ik ben weg van heel lang. Grote wijde broeken bijvoorbeeld. U weet wel: dat huiselijke. Dan breng je ook iets wat alle vrouwen kunnen dragen. Er zijn tenslotte een heleboel vrouwen die echt geen benen hebben voor mini. Je kunt als vrouw toch ook niet alles meehebben”.
De heer Vermaas had gehoopt op minimaal 700 belangstellenden. Het waren er 300, nóg niet slecht voor deze tijd van het jaar.
De show werd ‘gedragen’ door vier Vlissingse meisjes. Er was een Vlissingse beatband (The Promen) en een Vlissings zangeresje, dat in Zwitserland een tweede prijs in een zangwedstrijd gewonnen heeft.
Golden Earrings in het ziekenhuis
Uit de PZC d.d. 23-1-1967:
Voor twee leden van de beatband "The Golden Earrings" uit Den Haag heeft hun optreden van zaterdagavond in het Concertgebouw een onplezierig slot gekregen. Na afloop van het optreden reden zij namelijk met hun splinternieuwe auto tegen een van de bomen in de Wilhelminastraat. De bestuurder, de 19-jarige P.A.F. en zijn 23-jarige mede-inzittende R.G. (bassist Rinus Gerritsen) liepen daarbij een hersenschudding en verwondingen aan het gezicht op. De auto die fl.15.000,- heeft gekost, moet als volledig vernield worden beschouwd. Dokter De Greef jr. verleende eerste hulp en liet het tweetal naar ziekenhuis Bethesda vervoeren.
Pink Floyd
Hoogtepunt van de optredens die in het Concertgebouw plaatsvonden is ongetwijfeld het concert op 17 februari 1968 van Pink Floyd, hoewel dit pas achteraf werd begrepen. Lees het historisch verslag van Gerard van der Hoeven op Concertgebouw/foto's
Pink Floyd 17 februari 1968
Pink Floyd Rick Wright 17 februari 1968
Pink Floyd Roger Waters 17 februari 1968
Pink Floyd Nick Mason 17 februari 1968
Pink Floyd Roger Waters 17 februari 1968
Pink Floyd Rick Wright en in 't midden één van de organisatoren Piet Wijkhuijs
Bijzonderheden
- Willem Stofkoper, geboren 8-5-1852 in Vlissingen. Gehuwd op 24-7-1884 met Johanna Maria van Kleeff. Is van 1894 tot 1907 tevens exploitant van De Oude Vriendschap. Was voor zijn komst naar Vlissingen cuisinier in Restauratie De Zeven Sterren in Rotterdam. Stofkoper overleed op 31-10-1907 door bloedvergiftiging.
- Antonius Charles Johan Marie Hoornaert, zoon van Joannes Franciscus Maria Hoornaert Metropole (2). Gehuwd op 28-2-1905 met Johanna Theresia Beije.
Familie Ots
- Franz Ots (Schwieringhausen 27-7-1894) is op 11-12-1916 gehuwd met Johanna Christina Dons (Woensdrecht 25-6-1896). Ze krijgen drie kinderen, Hermanus Albertus (10-6-1916), Maria (25-11-1917) en Adriana Christina (15-8-1922). In april 1920 komt het gezin uit Rotterdam naar Vlissingen en trekt tijdelijk in op het adres Boulevard Bankert 90 (L'Esperance). Nog datzelfde jaar wordt Franz exploitant van het Concertgebouw en het gezin verhuist naar de Emmastraat. In 1925 heeft Franz ook het beheer over het Wilhelmina Badpaviljoen. In 1948 trekt hij zich terug uit de directie van het Concertgebouw. Hij overlijdt op 10 februari 1964.
- Alphonsius Ots (Putten 11-3-1896) is op 3-2-1916 gehuwd met Petronella Maria Verbeek (Woensdrecht 10-10-1897). Ze krijgen twee kinderen, Johannes Arnoldus (10-1-1917) en Elisabeth Constantia (23-10-1918). In juli 1921 komt ook dit gezin uit Rotterdam naar Vlissingen, op het adres Breestraat 13 waar Alphonsius uitbater wordt van De Koophandel. Alphonsius wordt mede-eigenaar van het Concertgebouw en gaat hier ook wonen. Van 1928 tot 1933 is hij uitbater van De Oude Vriendschap in de Breestraat, daarna keren hij en zijn gezin terug naar het Concertgebouw. Alphonsius overlijdt op 11 augustus 1947.
- Ludovicus Ots (Putten 8-5-1991) is op 5-12-1917 gehuwd met Dymphena van der Velden (Woensdrecht 25-9-1894). Ze krijgen twee kinderen, Louisa (3-8-1918) en Petrus Hermanus Albertus (20-3-1920). Dit gezin Ots verhuist eveneens van Rotterdam naar Vlissingen en betrekt in september 1920 Boulevard Bankert 90. Ludovicus wordt de nieuwe exploitant van L'Esperance. In 1922 vertrekt hij naar Breda.
- Hermanus Albertus Ots, (de zoon van Franz) is gehuwd met Pieternella Anna de Vlieger. Herman is van 1941 tot 1948 eigenaar van Café-Restaurant Sonnevanck in Middelburg. Hij volgt in 1948 vader Franz op als exploitant van Het Concertgebouw. Herman overlijdt op 6 augustus 2004.
- Johannes Albertus Ots, (de zoon van Alphonsius) is gehuwd met Johanna van de Heuvel. Hij is samen met neef Herman van 1948 tot 1960 exploitant van Het Concertgebouw. Deze Johannes (Jan) zwaait in 1950 ook de scepter in Cosy Corner, samen met neef Petrus H.A.
- Petrus Hermanus Albertus Ots, (de zoon van Ludovicus) is gehuwd met Ursula Erna Erika Beckmann. Hij is in 1950 samen met neef Jan exploitant van Cosy Corner.
Dagboek
Vanaf 16 maart 1948, het moment dat J.A. en H.A. Ots samen de leiding hebben in het Concertgebouw, houden de heren een dagboek bij. Alle boekingen worden er in opgetekend, versierd met bijbehorende krantenberichtjes en advertenties. Ook het verloop van de voorstellingen, gebruik van consumpties en garderobe worden er in vermeld. Een greep uit de verslagen:
- 17 maart: "Uitvoering van de Coöperatieve Vrouwenclub 'De Broederband'. Volle zaal (450 pers.), consumptie voornamelijk koffie en thee".
- 27 maart: "Stille zaterdag, niets te doen. Stilte voor de te verwachten stormloop der beide paasdagen".
- 1 april: "498 1e rangen en 81 2e rangen. Uitverkoche zaal, moeite met 2e rangenpubliek, daar te weinig 2e rangzitplaatsen. Slecht verloop wat betreft de garderobe, advertentie geplaatst voor abusievelijk meegenomen hoed.
- 12 mei: "Woensdagavondbal, consumptie en garderobe matig. 27 entrée's, ordelijk verloop, meer contrôle op 18-jarigen, enige meisjes verwijderd".
Het dagboek
Dubbele pagina uit dagboek
Dubbele pagina uit dagboek
Pagina uit het dagboek
Pagina uit het dagboek
Medewerkers
J.C. Hokke - kelner vanaf jaren '50 tot 1969
G. Rol - portier (leeftijdscontroleur)
Janny Scholte en Ria de Ruijter: garderobe en verkoop broodjes
Piet Roelse (Strandpaviljoen Kon-Tiki) - exploitant van de snackbar
Oberbayern
Het Concertgebouw was voornamelijk in gebruik als theater en danszaal, maar gaf ook de ruimte aan veilingen, huishoudbeurzen en tentoonstellingen.
Van 3 juli t/m 5 september 1965 is er een zgn. "Klein Concertgebouw" genaamd "Oberbayern". Een tijdelijke ruimte voor muziek- en cabaretvoorstellingen.
De Boerderij
Als Jan Loon bemerkt dat hij klanten verliest door een 'teveel aan beatmuziek', verbouwt hij de vroegere bar-koffiekamer en maakt er een gezellige ruimte van met een dansvloer en een podium. Zo ontstaat "De Boerderij", een zaal voor ca. zestig bezoekers die willen genieten van 'rustige dansmuziek'. Zie ook De Boerderij.
Jan Loon
Jan Loon was gehuwd met Margaretha van der Vegt. Zij overleed op 57-jarige leeftijd op 25 september 1963.
Zie ook
Externe links
Herinneringen van een Vlissinger in Den Spiegel 01-01-1991
Een oude traditie hersteld in Den Spiegel 01-10-1993
Bronnen
- Familie Ots: informatie van J.-M.A.T.F. H. van Haart
- Foto's Pink Floyd: Gemeentearchief, Jan Simons en Theo Bosschaart
- Artikel 'Popbeat in wierrooksfeer': PZC 17-2-1968
- Verhaal 'Franse Cognac': PZC 28-3-1967
- Historisch verslag Pink Floyd: Gerard van der Hoeven PZC 20-2-1998
- Foto's Middenstandsbeurs Exotica: Collectie Luana Goetheer
- Foto's Tour Muziek Expres: Beeldbank Zeeuwse Bibliotheek
- Foto Jan Loon: Gemeentearchief
- Krantenknipsels: Krantenbank Zeeland Zeeuwse Bibliotheek
- Artikel 'Concertgebouw terug': PZC 29-12-1992
- Artikel 'Oude Sfeer': PZC 18-5-1993
- Foto: Gillis van der Linden