In de jaren vijftig verschenen de eerste snackbars en cafetaria's. Voor die tijd werd de patat voornamelijk verkocht in houten keten die her en der verspreid in de stad stonden. Sommigen jarenlang op een vaste stek, anderen werden geregeld door de eigenaar verplaatst. Ook reden er mobiele wagens om in de pauzes van middelbare scholen de leerlingen van een warme hap te voorzien.
Door de opkomst van snackbars en cafetaria's zijn de frietkotjes en frietwagens langzamerhand uit het straatbeeld verdwenen.
We hebben op deze pagina een overzichtje gemaakt van de verdwenen frietkramen. Helaas hebben we niet van allemaal een bijbehorende eigenaar kunnen vinden.
Inhoud
C.J. Bakker - Walstraat
Frietkot Bakker Walstraat tijdens de watersnood 1953
Frietkot Bakker Walstraat met een optocht 1955
Frietkot Bakker Walstraat met een optocht 1955
Frietkot Bakker Walstraat met klok B. Wolffplein 1957
Frietkot Bakker Walstraat en een kolenwagen 1960
Bij intocht Sint 1960
Met klanten aan de wagen (jaartal onbekend)
Daan Basting
Het frietkot op Boulevard Bankert zou in de jaren '50 van Daan Basting zijn geweest. Het stond aan de zeekant bij het 'Molentje van Torbijn'. Later stond er aan de overkant ook een keet.
Boulevard Bankert met frietkot Basting 1955
Frietkot Basting op B. Bankert bij 'het molentje van Torbijn' 1956
Madjoe
De wagen van Basting stond later aan de landkant van Boulevard Bankert. Cor en Nel van Geel-Goedegebuure huurden de kraam van Jan en Suus (tante Zus) Voerman-Verwayen, de eigenaars van Madjoe (2). In 1965 brak brand uit in de keet.
Brand in het frietkot aan Boulevard Bankert 19 mei 1965
Brand in het frietkot aan Boulevard Bankert 19 mei 1965
Het frietkot aan de kant van Haventje Meijer 1966
De Bree - Paul Krugerstraat
Frietkot De Bree 1950
Frietkot De Bree 1957
Frietkot De Bree 1959
Nutskleuterschool en frietkot De Bree 1960
Gobiveld met frietkot De Bree 1960
Frietkot De Bree met de Engelse Kerk 1964
De Bree - Scheldestraat
Frietkot De Bree Scheldestraat ca. 1950
Van Ham
Het frietkot van Piet van Ham stond in de jaren '50 op de Singel, aan de kop van de Bloemenlaan. Hij had daarvoor een freitkraam op de hoek van Bonedijkestraat en Min. Lelystraat. Later reed hij met een mobiele wagen. Als deze 'buiten dienst' was, stond hij geparkeerd in de Kolvenierstraat. Eén van de medewerkers in de frietkramen was Herman Eekman. In Paauwenburg stond Van Ham wekelijks bij de torenflats. Het verhaal gaat dat Piet de temperatuur van het frietvet controleerde door er in te spugen.
Frietkot Van Ham Singel-Bloemenlaan 1958
Een frietwagen van Van Ham in de Kolvenierstraat 1960 met Sjaak van Ham
Frieteswagen van Van Ham Kolvenierstraat 1964
Brand in de wagen van Van Ham Kolvenierstraat 1965
Frietwagen in de Kolvenierstraat 1968
Piet van Ham in zijn wagen op Boulevard Bankert 1968
Piet van Ham in zijn wagen op Boulevard Bankert ca. 1969
Wagen Van Ham op Boulevard Bankert 1971
Frietwagen Kolvenierstraat 1971
Steenenbeer bij ringrijden ca. 1972
Van Hoeijdonck
Van 1933 tot 1978 was Van Hoeijdonck een begrip op de Nieuwendijk. Voordat de bekende blauwe salonwagen er verscheen, hebben er meerdere houten kotjes gestaan. Zie ook Van Hoeijdonck. Ook had Van Hoeijdonck mobiele frietwagentjes die hij van tijd tot tijd verplaatste. Zo staan ze wisselend op: Ruyterplein (1935), Droogdok (bij het postkantoor 1935), Paul Krugerstraat (bij de vluchtheuvel 1935, 1937 en 1938), Steenenbeer (tijdens kermis 1936), Bellamypark (1936 en 1937), Zeilmarkt (1936 en 1938), Oude Markt (1937 en 1938), Walstraat (hoek Vrijgang 1937), Verlengde Nieuwstraat (t.o. de gaswinkel 1938 en 1939), Koningsweg (hoek Singel 1939)
De eerste wagen Nieuwendijk (stond andersom) jaren dertig
De eerste wagen op de Nieuwendijk 1930-1935
Bericht van verplaatsing frietkraam 15-1-1936
Frietkot aan de Stenenbeer 1935-1940
Frietkot Stenenbeer-Hendrikstraat ca. 1935
Hoeijdonck Nieuwendijk 1937
Visvrouw Grie de Nooijer-van Eenennaam met klanten bij Dolf van Hoeijdock ca. 1947
Kloet Scheldestraat
Het frietkotje van Kloet stond op de hoek van Scheldestraat en Glacisstraat. In 1955 krijgt Kloet een vergunning om in het pand Scheldestraat 18 een cafetaria te openen. Het frietkot is dan overbodig en wordt verkocht. Zie ook Cafetaria Kloet.
De friteswagen 1956
W. Sinke
W. Sinke heeft zijn frietkot omstreeks 1935 in de Reinier Claeszstraat op 't Eiland. Bestellingen vanaf 0,50 worden ook thuis bezorgd. Hij verkoopt ook olie- en rozijnenbollen.
Advertentie 12-10-1934
Advertentie 27-9-1935
De IJsbeer
Het 'frietkot' op de foto bij de St. Jacobskerk begint zijn carrière in de jaren '30 met eigenaar Piet Braat bij de Keersluis, tegenover Café Keersluis van Lauwereins. Later betrekt het bedrijf het pand aan de Oude Markt en verhuisde daarna naar de hoek van de Sint Jacobsstraat. Zie ook De IJsbeer.
De fritestent op de Oude Markt 1954
De IJsbeer nog in een kar in een hoekje op de Oude Markt 1954
Braat en Kayser Hogeweg
Piet Braat staat met zijn kot in 'de Witte Wijk'. Eerst aan het eind van de Hogeweg bij de Bloemenlaan, later ter hoogte van de Jan Vermeerlaan. In september 1955 neemt W. Kayser het van hem over. Kayser verplaatst het friettentje dan naar de Irislaan. Als Kayser daarna Café De Sport begint, wordt de wagen verkocht aan De IJsbeer.
Braat aan de Hogeweg-Bloemenlaan 1955
Mevrouw Jung-Broerse bij het frietkot in de Jan Vermeerlaan
Advertentie overname Kayser 17-9-1955
Toon Keersemaker
Toon Keersemaker bezocht in de jaren zestig en zeventig de middelbare scholen om de leerlingen in de pauze van een 'patatje met' te voorzien. In 1974 opende hij in Souburg zijn eerste vaste locatie. Zie ook Toon's Cafetaria en Toon's Snackbar Kiosk.
Eet patat van Toon aan de Hogeweg 1962
Toon bij een school aan de Bonedijkestraat
Bij Machinefabriek in 1975
Frites van Toon aan de Nolledijk 1979
Herinnering aan Toon door Henk Feij
Frites van Toon ken ik al uit 1966-67! Dat Toon, met zijn éne arm, zijn friteswagen kort na 10 uur parkeerde bij de Christelijk ULO aan de Hendrik Avercamplaan. Hup, vlug de frituur op volle por, want om kwart over 10 was het pauze. Het werd ‘Toedeledoki’-avant-la-lettre: menige inhoud van een brooddoos verdween onaangeroerd in de afvalbak of bleef in de schooltas tot een volgende dag.
Al op maandagmorgen, wanneer ik voor de pauze in het aardrijkskundelokaal zat, het dichtst aan de straat, meende ik dat de baklucht zich al vroeg mengde met de geur van ons als jongens en meisjes.
In een kwartier werden leerlingen met veel zakgeld van friet voorzien. Er werd soms grof geld geleend aan en van elkaar, of zoveel mogelijk een frietje gebietst. De grootste klodder mayonaise lag lekker boven in zo’n puntzakje, dus het was vaak opschieten geblazen, je moest tenslotte ook nog even snel illegaal roken....
Toon raapte zo nodig ook het afval bijeen voor vertrek; het leek erop dat dat enige voorwaarde van de schooldirectie was. Een kwartier later schoof Toon de hoek om, naar de Openbare ULO aan de Adriaan Coortelaan. Daar werd om half 11 gepauzeerd.
De twee scholen samen te laten pauzeren zou wellicht (te) gezellig zijn geweest? Dit was ook beter voor Toon!
Frites van Toon stond vast ook bij de RHBS, Zeevaartschool? LTS? UTS?
't Puntje Eiland
Natasja Bijkerk begon in 1994 met een mobiele snackwagen (een Fiat Ducato genaamd 'De Smulbus'), die ze heen en weer reed van huis naar 't Eiland. Drie jaar later kreeg ze met een bouwkeet een vaste plek op de dijk. De bouwkeet werd in 2004 vervangen door een vast gebouw. Zie ook Dijkpaviljoen 't Puntje.
De oude keet
't Puntje nog in de keet 2003
Keizersbolwerk
Het houten kot wordt in 2000 vervangen door een modern rond en roestig exemplaar. Zie ook Frituur Keizersbolwerk.
Keizersbolwerk met het houten frietkot ca. 1980
De houten keet in 1995
Diversen
Er zou ook een frietwagen in de Vrijgang hebben gestaan van De Nooijer.
Kaalgeschoren 'moffenmeiden' 1944 in de Glacisstraat met op de achtergrond een frietkotje
Frietkotje op Boul. Evertsen op de plek van het latere Britannia 1953
Frietkotje op Boul. Evertsen op de plek van het latere Britannia 1953
Bronnen
- Foto's: Gemeentearchief Vlissingen en Henny Daalhuizen
- Krantenknipsels: Krantenbank Zeeuwse Bibliotheek
- Tekstbijdrage: Henk Feij